Pod tim naslovom izašao je u božićnom broju »Morgenblatta« u Zagrebu interesantan članak od poznatog javnog radnika g. dr. Lavoslava Šika. Sama okolnost, da se i šira, nejevrjeska, javnost tim člankom upoznava sa jednim važnim odlomkom istorije jevrejskog naroda, daje tom članku naročitu vrijednost. Dakako, ne uzimajući u obzir da je članak sam po sebi sadržajan te da iznosi vrij jedne i dokumentovane podatke o sudbini portugalskih Marana. Zato mislim, da ovaj čianak g. dr. Šika ne smije ostati nezapažen. Na početku svog članka pisac govori ukratko u izgonu Jevreja iz Španije i njegovim posljedicama. Zatim spominje, da ni u jednom djelu, koje obrađule povijest španskih i portugalskih Jevreja, nema govora domaćim Jevrejima u Španiji ili u Portugalu. Po Kayserlingu (»Povijest Jevreja u Portugalu«) ima na mnogo mjesta u Portugalu stanovništva jevrejskog porijekla. To su katolici, ali u njihovu domaćem životu ostali su neki tragovi nekadašnje njihove vjere Tako su sačuvali neke starinske običaje koji podsjećaju na jevrejsku tradiciju. G. dr. Šik imao je prilike da kod svojih predradnji za povijest Jevreja u Jugoslaviji prouči veliki broj knjiga o Jevrejima iz I Španije i Portugala, ali nigdie nema traga, da bi na pirinejskom poluotoku bilo urođenih Jevreja. Nadalje g. pisac govori o silnom pokretu, koji se od 10 godina ovamo razmahao u Portugalu. Čudo se dogodilo i I kršćani jevrejskog porijekla počeše se vraćati staroj vjeri. Prvi je bio neki portugalski kapetan — Barros Basto —rođen od majke katolikinje i oca marana, koji je prvi prigrlio jevrejstvo poslije mnogo vjekova. On je začetnik onog religioznog pokreta, kod kojega »stotine. hlijade, staro i mlado, muško i žensko,učenjaci, liječnici, visoki oficiri i činovinici, pa opet s druge strane malotrgovci, i obrtnici, dnevničari, ljudi, koji su stajali na visokom stupnju portugalske kulture, sjetiše se listom, da su jevrejske loze i da su im djedovi prije mnogo stoljeća propvjedali jevrejsku. vjeru«. Barros Basto izdaje danas i časopis »Halapid« ili portugiški »O Facho (»Zublja«), u kojemu izlaze članci, puni neizmjernog oduševljenja, o jevrejskoj religiji, molitvama i blagdanima, propisima i obredima jevrejske religije. Nadalje se u njemu obrađuje cionizam i jevrejska literatura. Nedavno je izašia i jedna knjiga »Zemlja između istoka i zapada« od dr. Marka Ehrenpreisa, vrhovnog rabina u Stockholmu, koji je i u Jugoslaviji poznat, u kojoj se opisuju utisci jednog Jevrejina na putovanju Španijom i Portugalom. Tu se mnogo govori i o tim našim novim suvjernicima. G dr. Lavoslav Šik spada medu one rijetke u našoj sredini, koji se bave naukom kao takvom, a naročito istražuje povijest Jevreja na Balkanu; rezultate svoga rada katkad objelodanjuje u člancima na pr. u »Novoj Evropi«, »Jevrejskom Almanahu« i dr. Poznato je, da stoji u vezi sa znamenitim arheologom Franom: Bulićem. Zagreb, 31. XII. 1928.